साल्पापोखरी: एक अदभुत पर्यटकीय स्थल !

नेपालको एक सुन्दर पर्यटकीय स्थल परिचय:                            लेखक: कुमार खत्री 

भौगोलिक रुपमा सानो भयपनि नेपाल प्राकृतिक रुपमा अथाह धार्मिक ,संस्कृतिक तथा पर्यटकिय महत्वो बोकेर उभिएको छ .

लुकेको स्वर्ग उपनामले समेत चिनिने नेपालको पूर्व कोशी अञ्चलमा

अवस्थि बिभिन्न जिल्लाहरुमा रहेका स्थानहरु मध्ये भोजपुर जिल्ला अन्तर्गत फेदी दोभाने गा.बि.स.वार्ड नं. ८ मा पर्ने धार्मिक तथा ऐतिहाँसिक महत्वो संगालेको साल्पा पोखरी समुन्द्र सतह बाट ३४४३ मि.उचाइमा रहेको छ। चारैतिर पहाडले घेरिएको उक्त पोखरीलाई किराँतीहरुले सालीपा  सबैभन्दा उच्चस्थानमा रहेको पुर्ख्यौली भगमान भनि सम्बोधन गरेको पाइञ्छ। हिमाली छेत्रमा पाइने जैविक बिबिधताले भरिपुर्ण साल्पापोखरी सुख दुखको साथि र सांस्कृतिक तथा धार्मिक आस्थाको प्रतिक पनि मानिन्छ l यसको आसपासमा रहेका हिमाली वनहरुमा रमाउने हाब्रे हिमाली थार खरायो लगायत सानो स्तनधारी वन्यजन्तुहरु छन् भने हुचिल पानीहाँस लाटोकोसेरो र मौसमी चारहरु यस क्षेत्रका आकर्षण हुन् l हिमाली सिमसार क्षेत्रमा फुल्ने लालीगुँरास ,चिमल ,सुनाखरी र रंगी विरंगी लताका फूलहरुले सो क्षेत्रमा जाने आन्तरिक पर्यटकहरु मन्त्रमुग्ध हुने गर्दछन l विभिन्न जातजातीहरुका धार्मिक आस्थाको केन्द्र भयकै हुँदा साल्पापोखरीमा बर्षको चारपटक चण्डीपुर्णिमा, मंगसिरपुर्णिमा, कार्तिकपुर्णिमा र ऋषिपुर्णिमा मेला लाग्ने गर्दछ l मेलामा जानुअघि किराँतीहरुको आफ्नै संस्कार अनुसार क्षेत्री, ब्राम्हण, सेर्पा, दलित  हिन्दु र बौद्धमार्गिहरु पनि आ आफ्नै संस्कार अनुसार साल्पा पोखरी जाने तिथि मितिको ठहरगरि जानु अघि घरका मुख्य व्यक्ति अथवा नुवागिरे, नाछोंगले घरका कुलदेवतालाइ मान मनितो गर्ने र मुन्धम गर्ने गर्दछन l ढोलेहरुले गजोले ढ्यांग्रो बजाउने मृगका सिंगले थाल बजाउने गर्दछन l धामी ,झाँक्री तथा बिजुवाहरुले जामा पगरी, घुङ्गरु र संस्कार अनुसार सुनाखरीको चोयाबाट बुनिएको टोपी त्यसमाथि मयुरको प्वाँख लगाई हामी यस कामको लागि आउदैछौं हामीलाई बाटोमा पर्नसक्ने बिघ्न बाधा हटाइदेउ घरमा बसेकाहरुको रक्षागर भनि साल्पा पोखरीलाई पुकार्दै बनदेवता, जलदेवता, सिमे, भूमे, बायु पत्थरहरुलाई सम्बोधन गर्दै पंतिबद्ध भएर साल्पापोखरीलाई राजा र रानीको संज्ञा दिदै साल्पै राजा सै सै, साल्पै रानी सै सै, सै राजा सै, सै रानी सै, गर्दै लयबद्ध भाकामा पोखरीमा पुगेपछि आफ्ना शाखा सन्तानको सु-स्वास्थ्य, अन्नबालीको राम्रो उत्पादन पशुपंक्षी र प्राकृतिक प्रकोपले दुक्ख नदेवोस भन्ने कामना र वरदान माग्दछन भने सन्तान नहुनेहरुले रित्तो कोक्रो बोकेर जाने र आगौं शाल आउदा यो कोक्रोमा छोरा- छोरी बोकेर ल्याउन पाउँभनि वरदान माग्ने गर्दछन l 

मौसम अनुसारको अन्न बालि पनि शाल्पा राजा - रानीलाई देखाई खाने चलन छ l लिसो-पासो, घुङ्ग्रिङ्ग, धुल, ढ्यांग्रो, खुर्मी लगायतका दैबी शक्तीसंग कुराकानी गर्दा चाहिने साम-सर्दमले सु-सज्जित झाँक्री बिजुवाहरु आफ्ना पुर्खाहरुले खेलेको ठाउमा आयु-वायुको रुपमा आएर बसेको हुँदा दैबीशक्ति लगायत वरिपरी पानी, जंगल, ढुङ्गे भिर देव-देवता, भुत-प्रेत आदिलाई सम्मान गर्दै किंरात राजा र रानीलाइ आफ्ना छोरा-नाती बुहारी र नातिनीहरुको परिचय गराउने गर्दछन l

यसक्षेत्र निबासी विभिन्न जाती, भाषा, धर्म र संस्कृतीका समुदायहरुको आस्थाको पवित्र स्थल मात्र नभएर आन्तरिक र बाह्य पर्यटकीय गन्तब्य स्थलको सम्भावना समेत रहेको यो साल्पा सिमसार क्षेत्रले पानीको भण्डारण गर्ने स्वोच्छीकारण गर्ने र स्थानिय बासीलाई विभिन्न प्रकारका श्रोत उपलब्ध गराई रहेको छ भने विभिन्न दुर्लभ बन्यजन्तुहरुलाई बासस्थान उपलब्ध गरायेकोछ l त्यसैले साल्पा पोखरीले पर्यावरण सम्रक्षणमा समेत अतुलनिय भूमिका खेलेको हुँदा यसको समुचित विकाशको लागि सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षण समेत गराउद छु l