Wednesday, September 30, 2015

भारत नेपालको संबिधानमा के के बुदाहरु राख्न चाहन्थ्यो

भारत नेपालको संबिधानमा के के बुदाहरु  राख्न चाहन्थ्यो, यसै सम्बन्धमा 
भारतीय प्रधान मन्त्री श्री नरेन्द्र मोदी ज्यु समक्ष केहि प्रश्नहरु। 

सम्माननिय प्रधान मन्त्री ज्यु, तपाइलाई अवश्य यो कुराको जानकारी भएको नै हुनुपर्छ।
अहिले नेपालमा नेपाली नागरिकहरुको बिशाल सहभागिता र संबिधान सभा सदस्यहरुको अत्याधिक बहुमतबाट (९० प्रतिशत भन्दा बढी मतबाट) पारित भएर नेपालको संबिधानलाई एउटा सम्पन्न शक्तिशाली बिशाल अनि छिमेकी राष्ट्रको नाताले र झन्डै ७ दशक को प्रयाश पछि प्राप्त गर्न सफल भएकोमा बधाई तथा अबका दिनहरुमा सफलता पुर्वक निश्पक्षका साथ अगाडी बढ्न शुभकामना दिनु पर्नेमा, त्यस्तो केहि गर्नु भएन।  बरु उल्टै आफ्नो स्वार्थ पूरा गर्ने र आफुले भनेको जस्तो बुदाहरु संबिधानमा समावेस गरेन भनेर नेपाल बिरुद्ध नाकाबन्दी नै लगाउनु भयो।
संबिधान एउटा के कसरी गर्ने गराउने भन्ने निर्देशिका मात्रै हो त्यसले गर्ने केहि होइन खाली मार्ग दर्शक मात्रै हो। यसले कसैलाई केहि दिने वा कसै संग केहि लिने पनि होइन। यसको आधार तथा अधिनमा रहेर नेपाल अधिराज्य भार सम्पूर्ण नेपालीहरुले काम कारवाही गर्ने गराउने मात्रै हो। यसले पुर्ब देखि पश्चिम सम्मै हिमाल देखि तराई सम्मका संम्पूर्ण बहुभाषिक नेपालीहरुलाई समानरुपमा समेट्छ। त्यसैले संबिधानबाट के पायो भनेर हेर्ने होइन। संबिधानबाट के कसरी पाउन सकिन्छ त्यो कुरा बुझ्ने हो।
अहिले तराई (मदेस) वा नेपालको भारत संग सिमा जोडिएका केहि क्षेत्रहरुमा यही कुरालाई अगाडी तेर्साएर केहि नेताहरुले आफ्नो राजनीतिक स्वार्थपूर्तिका लागि त्यस क्षेत्रका सोझा नेपाली नागरिकहरुलाई संविधानले तराईका नागरिकहरुलाई केहि पनि दिएन सम्पूर्ण कुराहरु सिंहदरबारमा बस्नेहरुलाई मात्रै दिएको छ, भन्ने जस्ता भ्रमित कुराहरु तेर्साएर अनावाश्य रुपमा आन्दोलन चर्काई रहेका छन र तिनीहरुलाई नै भारत सरकारले साथ् दिइरहेको छ। 
यहाँ तराईका ति नेताहरुलाई र सम्पूर्ण नागरिकहरुलाई समेत केहि सरल तथा सिधा प्रश्नहरु; संविधानले के के कुराहरु सबैलाई दियो र तराईका नागरिकहरुलाई मात्रै दिएन त् ? के त्यो नपुगेको कुरा संबिधानमा थप्न र बढी भएको कुराहरु हटाउन सकिदैन त्?
साथै यहि प्रश्न सम्माननिय भारतीय प्रधान मन्त्री ज्यु समक्ष समेत राख्दछु र नेपाल भारत सिमा क्षेत्रमा अहिले भैरहेको आन्दोलन बिशुद्ध नेपालको आन्तरिक समस्या हो।  के यस सम्बन्धमा भारत जस्तो राष्ट्रले नेपाल जस्तो सानो छिमेकी राष्ट्रलाई आन्दोलनकारीको पक्ष लिएर दवाब दिन सुहाउछ त् ? के संबिधानमा भारत को चाहना अनुसारको बुदा समावेस नगरेको निहुमा यसरी तराईका आन्दोलनकारिहरुलाई उकास्न मिल्छ त् ? अब तपाई भन्नु होला भारतले त्यसो गरेको छैन, कुनै नाकाबन्दी गरेको छैन। तर यो दुवै कुरा एकदमै सत्य हुन्। किनकी भारत नेपालको संबिधानमा के के बुदाहरु राख्न चाहन्थ्यो भनेर तपाइको देशमा प्रकाशित हुने नवभारत टाइम्स २३ सेप्टेम्बर २०१५  अंक मा प्रकाशित भएको छ।  त्यसको लागि यो लिंकमा क्लिक गरेर पुरै समाचार पढ्न सक्नु हुनेछ। http://navbharattimes.indiatimes.com/india/India-wants-Nepal-to-make-these-seven-amendments-in-its-new-constitution/articleshow/49069965.cms
यो प्रश्नको जवाफ हामी सम्पूर्ण नेपालीहरुले अहिले सोच्न सक्छौ।  चाहनु हुन्छ भने आफ्नो जवाफ लेखि पठाउन समेत सक्नु हुनेछ।    

Saturday, August 29, 2015

स्वास्थ्यको लागि चकलेट।

तपाई चकलेट खान रुचाउनु हुन्छ र सधैँ जसो चकलेट खाइरहनु हुन्छ भने तपाई आफ्नो स्वास्थ्यको लागि धरै राम्रो गर्दै हुनुहुन्छ । बिभिन्न प्रकारको जूसहरु पिउनु भन्दा एउटा चकलेट खानु स्वास्थ्यको लागि धेरै लाभदाएक हुने तथ्य भरखरै अमेरिकाको एउटा चकलेट कम्पनीले गराएको अनुसन्धानबाट पत्ता लागेको छ । त्यसैले चकलेटमा भएको तिनै गुणको आधारमा यसलाई Superfood को दर्जा दिन सकिने कुरा समेत उल्लेख गरिएको छ ।

Superfood  त्यस्तो खाध्य पदार्थलाई भनिन्छ जसमा मानव शरीरको कोशिकाहरुलाई स्वास्थ्य बनाई राख्ने गुण हुनुका साथै एन्टीअंक्सीडेन्ट र कम्पाउंड तत्व प्रसस्त मात्रामा पाईन्छ ।      

हेर्शे सेंटर फॉर हेल्थ ऐंड न्यूट्रिशनका अनुसन्धानविदहरुको नतिजाले चकलेटमा जूसको तुलनामा अत्यधिक मात्रामा एन्टीअंक्सीडेन्ट र पालिफेनोल पाईन्छ ।  एन्टीअंक्सीडेन्ट र पो


लिफेनोलले हामीलाई क्यान्सर जस्तो भयानक रोग तथा मुटुको बिभिन्न रोगहरुबाट सुरक्षित राख्न ठुलो मदत गर्दछ ।  

'केमेस्ट्री सेंट्रल जर्नल' को रिपोर्ट अनुसार, अनुसन्धानविदहरुले आफ्नो अनुसन्धानको क्रममा Dark Chocolate र कोंकाहरुमा फलफूलको तुलनामा एंटीऑक्सीडेंट र फ्लेवोनोल धेरै मात्रामा हुने तथ्य फेला परेका थिए ।


यस अनुसन्धानका सदस्य डेबर मिलरको बिचारमा चकलेटमा निहित उपरोक्त गुणहरुको आधारमा यसलाई सुपर फूडको  श्रेणीमा राख्न सकिन्छ । 

मानिसको दिमागले यसरी काम गर्छ।

कोही मान्छे तीक्ष्ण बुद्धि भएको र कोही बोधो दिमागको हुन्छ भन्ने कुरा विज्ञानले झुटो साबित गरिदिएको छ । टाउको ठूलो भएको अथवा तालुखुइले बुद्धिमानी हुन्छ भन्ने कुरा पनि गलत हो ।
मान्छेअनुसार गिदीको वजन अलिअलि थोरै वा धेरै हुन सक्छ । तर, गिदीको वजनले पनि बुद्धिमत्ता र कम बुद्धिको निर्धारण गर्दैन । वास्तवमा कोही पनि मान्छे बढी बुद्धि भएको अथवा कम बुद्धि भएको हुँदैन । फरक यति मात्र हुन्छ कि दिमागलाई सही माध्यमले बढी प्रयोग गरे जो पनि बढी जान्ने हुन्छ, कम प्रयोग गरे कम जान्ने हुन्छ । र, प्रयोग नै नगर्ने मानिस नजान्ने वा बोधो मस्तिष्कको हुन्छ ।
मानव मस्तिष्क निकै शक्तिशाली छ, हामीले सामान्य किसिमले सोचेभन्दा धेरै कुरा मानव मस्तिष्कले गर्न सक्छ । हालसम्मका अनुसन्धानले संसारका ठूलाठूला विद्वान तथा वैज्ञानिकको पनि मुस्किलले १० प्रतिशत मात्र दिमाग प्रयोग भएको देखाएको छ ।

स्मिथसोनियन नामक साइन्स जर्नलमा जैविक रसायनशास्त्रका ज्ञाता डा. आइज्याक एसिमोभ लेख्छन्, ‘यो ब्रह्माण्डमा रहेका र हामीले थाहा पाएका सम्पूर्ण वस्तुमध्ये मानवको खोपडीभित्र हुने करिब तीन पाउन्ड (एक पाउन्ड बराबर झन्डै चार सय ५४ ग्राम्स्) गिदी नै संसारमा सबैभन्दा जटिल र व्यवस्थित छ होला ।’
मानव मस्तिष्कमा झन्डै एक खर्ब (टेन थाउजेन्ड मिलियन) स्नायु कोष हुन्छन् । ती हरेकले अन्य स्नायु कोषसँग सम्पर्क स्थापित गर्नका लागि १० हजारदेखि एक लाखसम्मका सूक्ष्म तन्तु (कनेक्टिङ फाइबर्स) उत्पन्न गर्छन् । यी सबैको योग हाम्रा क्यालकुलेटरले निकाल्न सक्दैनन् ।
औसत मानव मस्तिष्कमा न्युरोन भन्ने करिब ८६ अर्ब (८६ बिलियन) मस्तिष्क कोष हुन्छन् । तिनीहरू सबैले मस्तिष्कबाट शरीरका अन्य भागमा सूचना लैजान्छन् । त्यति मात्र होइन, यी ८६ अर्ब न्युरोन सबैको मस्तिष्कभित्रै पनि अरू करिब ५० हजार मस्तिष्क कोषसँग अन्य डेन्ड्राइटस् भन्ने सूक्ष्म फाइबर्सको माध्यमले विद्युतीय सञ्चार सम्बन्ध स्थापित हुन्छ ।
मस्तिष्कका आन्तरिक र बाह्य गरी दुई प्रकारका सञ्जाल हुन्छन् । हुन त मस्तिष्क तथा अन्य स्नायु प्रणाली धेरै प्रकारका कोषले बनेका हुन्छन् । तर, मस्तिष्क र शरीरका अन्य भागसँग सञ्चार सम्पर्क गराउने प्रमुख भूमिका न्युरोन भन्ने कोषहरूको हुन्छ । विभिन्न न्युरोनले अर्काथरी न्युरोनमा पठाउने विविध प्रकारका विद्युतीय संकेतअनुसार नै हामीले अनुभूति गर्ने, स्मरण गर्ने, विचार गर्ने, कुनै कुराको अनुभव गर्ने गर्दछौं ।
मस्तिष्क कोषले बढी काम गर्ने हुनाले खानाबाट प्राप्त शक्तिमध्ये २० देखि २५ प्रतिशत शक्ति मस्तिष्कलाई आवश्यक हुन्छ । मस्तिष्कमा शरीरका अन्य अंगसँग एकदमै छिटो सम्पर्क गर्न सक्ने र निर्देशन दिन सक्ने अकल्पनीय शक्ति हुन्छ ।
मानौँ, तपाईं र तपाईंको साथी एकजनाले बल हान्ने र अर्कोले समात्ने खेल खेलिरहनुभएको छ । बलको वेग करिब ५० किलोमिटर प्रतिघन्टा छ । यदि हान्ने व्यक्तिले झुक्याएर बलको कोण परिवर्तन गर्छ भने समात्ने व्यक्तिको मस्तिष्कले उसका हातखुट्टाका मांसपेशीलाई करिब पाँच सय किलोमिटर प्रतिसेकेन्डको गतिमा निर्देशन दिई बलको कोणअनुरूप उसको पोजिसन बदल्न निर्देशन दिन सक्छ ।
यहाँनिर बल समात्ने मान्छेले किन कहिलेकाहीँ बल समाउन सक्दैन त ? प्रश्न उठ्न सक्छ । किन त्यस्तो हुन्छ भने, शरीरका मांसपेशीले सधैँ नै मस्तिष्कले दिएको समय र गतिअनुसार काम गर्न सक्दैनन् । हाम्रो दैनिक जीवनमा कुनै जानेकै कुरा लेख्दा कतै अक्षर छुट्ने अथवा कुनै वस्तु समाउन खोज्दा सजिलै समाउन सकिने वस्तु पनि खस्ने हुनुको कारण पनि मस्तिष्कको निर्देशन र निर्देशन पाउने शरीरका मांसपेशी बीचमा समय र गति नमिल्नु हो ।
मानव मस्तिष्कको बनोट र कामको विस्तृत रूपमा चर्चा गर्ने हो भने २० भन्दा बढी खण्डमा बाँडेर अध्ययन गर्नुपर्ने हुन्छ, जुन यहाँ सम्भव छैन । त्यसैले यहाँ मुख्य तीन भागको मोटामोटी चर्चा गरौँ ।
मेरुदण्डको माथिल्लो भागसँग घुच्चुक जोडिने ठाउँमा हुने सेरेबिलम भन्ने मस्तिष्कको भाग अर्थात् गिदीलाई हिन्डबे्रन भनिन्छ । यसले श्वासप्रश्वास र मुटुको गति आदिलाई सञ्चालन वा नियन्त्रण गर्छ । सेरेबिलमले अभ्यासबाट सिक्ने सीप सिक्न मद्दत गर्छ ।
हिन्डब्रेनको ठीकमाथि रहेको मस्तिष्कको अलिकति भागलाई मिडब्रेन भनिन्छ । यसले दृश्यसम्बन्धी कुरा, आँखाको चाल र अन्य ऐच्छिक कुरा नियन्त्रण गर्छ ।
हिन्डब्रेन तथा मिडब्रेनबाहेक सम्पूर्ण मस्तिष्कको मुख्य भागलाई फोरब्रेन भनिन्छ । यसले हाम्रो सोच, धारणा, संवेग, स्मरण, चिन्न सक्ने क्षमता, व्यक्तित्व आदिलाई निर्देशन तथा नियन्त्रण गर्छ ।
खप्परभित्र दायाँ र बायाँ गरी मुख्य दुई भागमा गिदी बाँडिएको हुन्छ । दुवै भागको एकापसमा जोडिने भाग, एउटा बाक्लो स्नायु तन्तु (नर्व फाइबर्स)ले बनेको हुन्छ । त्यही स्नायुतन्तुको माध्यमले दुवै भागले एकापसमा सञ्चार स्थापना गर्छन् ।
यी दुई भाग देख्दा उस्तै देखिए पनि यिनीहरूको काम एकदमै फरक हुन्छ । जस्तो, हामीले कुनै शब्द सिक्दै छौँ भने मस्तिष्कको देव्रे भागले काम गर्छ भने कल्पना गर्दा, धारणा बनाउँदा, हाम्रो सोचमा अमूर्त चित्र आदि बनाउँदा दाहिने
भागले काम गर्छ ।
तर, आश्चर्यलाग्दो कुरा के छ भने मस्तिष्कको दायाँ भागले शरीरको बायाँ भागलाई नियन्त्रण गर्छ भने बायाँ भागले दायाँ भागलाई । मानौं, मस्तिष्कको दायाँ भागमा ठूलो क्षति पुग्यो भने बायाँतर्फका अंग, जस्तै हातखुट्टा, नचल्ने हुन्छन् ।
(रातोपाटीमा प्रकाशित लेखको आधारमा।)

Friday, August 21, 2015

एउटा अपराधीको अन्त्यमा …. !

कुमार घैटे,  एउटा अपराधिक पेशामा लागेको कुख्यात व्यक्ति, जसलाई सुरक्षा निकायले डनको पगरी पहिरे दिएको छ।  उसले आफ्ना टोले गुण्डाहरु लगाएर ठुला ब्यापारी, ठेकेदार तथा चलेका म्यानपावर कम्पनीका साहूहरु संग बिभिन्न बहानामा जवर्जस्ती हाप्त असुली गर्ने, अपहरण गर्ने, ज्यान मार्ने, लुटपाट गर्ने आदी असामाजिक कार्य गर्दै आएको, तर समाजमा देखाउन सामाजिक कार्यहरुमा पनि सक्रिय सहभागी हुदै आएको, महाभूकम्पबाट भएका पिडितहरुको राहत कार्यमा प्रत्यक्ष रुपमा सहभागी भएको, तर त्यहि राहत संकलन गर्ने बहानामा ठुला ब्यापारी व्यवशायीहरुबाट जवर्जस्ती चन्दा संकलन समेत गरेको जस्ता बिभिन्न कारणहरुले प्रहरीको मोस्टवान्टेड सूचीमा परेको कुमार घैटेलाई प्रहरीले गिरफ्तार गर्ने वा पक्डीने क्रममा प्रहरीको गोलि लागेर मृत्यु भयो।
यहाँ सम्म कुरा सामान्य नै थियो।  कुमार घैटे मरे पछि फेरी पुरानै खेल सुरुहुदै छ राजनीतिक वृत्तमा।नेताहरु खुलेर आ आफ्नो मनतब्य दिदैछन। कोहि आफ्नो पार्टीको महान नेतालाई प्रहरीले हत्या गरेको जस्तै कुर्लिदै छन्, भने कोहि सामान्य रुपमा लिएर, जे भयो, राम्रै भयो समेत भन्दै छन्।
अझ त्यस्तो कुख्यात अपराधीको समर्थनमा नाराबाजी गर्ने, त्यस्तो व्यक्तिलाई शहिद घोषणा गर्नु पर्छ भनेर कुर्लिने राष्ट्रिय स्तरको ठुला पार्टीका नेता तथा सभासदहरुले मिडियामा समेत बोलेको देख्दा र सुन्दा त् सामान्य नागरिकहरु समेतलाई अपाच्य र लाजमर्दो तुल्याउछ, कस्ता व्यक्तिलाई आफ्नो नेता चुनेर पठायौ भनेर।
महाभूकम्पले तहसनहस परेको कति क्षेत्रमा अझ सम्म राम्रोसंग राहत पुग्न सकेको छैन, उनीहरुको बिषयमा चु सम्म नगर्ने, दिन दिनै जस्तो हत्या बलात्कार लुटपाट हुदा र देशमा भएको चरम भ्रष्टाचार ले गर्दा सोझा र निरही नागरिकले दुख कष्ट पाईरहदा केहि नबोल्ने तर अहिले एउटा कुख्यात अपराधी पुलिस कारवाहीमा मारिदा नेता हरुमा यत्रो बिचलन।  यसको मतलब के हो ? के मानवधिकार मात्रै हो त् ?

मिडियामा नेताहरुको मात्रै विचार आएको होइन, धेरै सर्वसाधारणले समेत आफ्नो विचार व्यक्त गरेका छन।
नेता तथा सर्वसाधारणको भनाइ केहि यहाँ उल्लेख गरिएको छ :

- मारिएका गुण्डा नाइके कुमार घैंटेको विषयलाई लिएर व्यवस्थापिका संसदमा चर्को विरोध 
- नेतालाई जनताको भन्दा गुण्डाको माया जनता मार्दा १ सब्द न बोल्ने गुन्डा जनताको रोग मर्दा येत्रो बिरोद लाज हुन्न कांग्रेस भन्न (Hira Niraula) सर्वसाधारण 
- थुक्क काङ्ग्रेस हो आफ्नो इमानदारी नेता मर्दा खोइ बोलेको एक गुन्डा मोरोकोमा सहिद घोसडा गर भनु गुन्डा को कमाइ खाने भतुवा हो खोइ तिमिहरुको राष्ट्रिय ता ,समादबाध कुकुरहरुहो कति लिने गरेको थियौ गुन्डा सग्ग हो चोर नेता हो (Bharat Pokhrel)सर्वसाधारण
- Lachi Neta ho aalikati pani Lag chain hai chi chi chi chi . Sarma lagyo Nepali Bhana pani ..........................///(Pashupati Subedi) सर्वसाधारण
- a aba ghaite haru jasta don haru lai nai ho yo desh le sahid manne?(Nawraj Shrestha) सर्वसाधारण
Yo desh neta ko bau ko ho jo le je mage pani huncha .....Laj saram kehi chaina......(Junga Rawal)सर्वसाधारण 




Thursday, August 20, 2015

प्रशंग कुमार घैटेको अन्त्यको।

फेरी अर्को डनको अन्त्य, आजको हट न्यूज ! वैदिक काल, पौराणिक काल, ऐतिहासिक काल अथवा भूतकालमा होस् वा वर्तमान कालमा अपराधिक पेशामा लागेका जो कोहीको अन्त्य जहिले पनि दुखद नै भएको छ।
हिजो अपराधिक पेशामा लागेर अकुत सम्पति कमाएको चरी उपनामले चिनिने कुख्यात व्यक्तिको अन्त्य पनि यसरी नै भएको थियो।  आज तेस्तै कुमार घैटे भनिने कुख्यात अर्को व्यक्तिको पनि त्यसरीनै अन्त्य भएको छ।
प्रकृतिले कुनै पनि कुराको सिमा निर्धारण गरेको हुन्छ र त्यो सिमा पार गरेपछि त्यस्ता कुराहरुको अवश्य बिनाश पनि हुन्छ नै । त्यस्तै जुनसुकै कुरामा यो प्राकृतिक नियम अवश्य लागु भएको हुन्छ।  हिजो वैदिक कालमा राक्षस वा असूरहरु जतिनै विद्वान, बलवान  भए पनि आफ्नो बल र पौरखको घमण्डले मात्तिएर त्यस समयको समाजमा उदण्ड मच्चाएर अरुलाई दुख कष्ट दिन्थे र अति भएर सिमा नाघेपछी कसै न कसैबाट उनीहरुको बिनशै भएको पाइन्छ जस्तै: रावण तथा अन्य दैत्यहरु ।  त्यस्तै इतिहास हेर्ने हो भने सबैले सुनेका बुझेका र थाहा पाएका राणा काल लाई नै हेरौ, जाल झेल, छल कपट जेगरेर भएपनि जंगबहादुरले १०३ बर्ष सम्म आफ्नै दाजु भाईहरु भित्र सिमित पारेर शाशन चलाएर मोजमश्ती गरे जनताहरुलाई दुख कष्ट र उनीहरुलाई शोषण मात्रै गरेर बसे र यो पनि अति भएपछी उनीहरुको पनि अन्त्य भयो।
अब अहिले केहि समय पहिले चरी र अहिले कुमार घैटेको अन्त्य ले पनि यसै कुरालाई पुष्टी गर्छ। 

त्यसैले स्थिर केहि पनि छैन, परिवर्तन प्रकृतिको नियम नै हो।  अब हामीले सोच्ने वा बुझ्ने कुरो चाही के हो भने, हाम्रो अन्त्य कसरी होस् भन्ने चाहने। राम्रो अन्त्य वा नराम्रो ?
हामीले जस्तो कर्म गर्छौ हाम्रो अन्त्य पनि त्यस्तै हुन्छ।
राम्ररी मनन गर्ने हो भने हामीले अवश्य यो कुरो बुझ्दछौ। यो कुरालाई चरी र कुमार घैटे जस्ताको अन्त्यले पनि बुझाउछ। विचार गरेर हेरौ।

    

Wednesday, July 8, 2015

के साँच्ची नै हजार वर्षपछि पृथ्‍वीमा प्राणी रहदैनन् त् ?

हालै वैज्ञानिकहरूले ठूलो शोधपछि एउटा भविष्यवाणी गरेर पृथ्वी छैटौं महाप्रलयको युगमा प्रवेश गरेको बताएका छन्।
स्टानफोर्ड उड्स इन्स्टिच्युट फर इन्भारोमेन्टका प्राध्यापक तथा शोधकर्ता पाउल इर्लिचको टोलीले यस्तो भविष्यवाणी गरेको हो। यो भविष्यवाणी 'साइन्स एड्भान्स जर्नल'मा छापिएको छ।

यो शोधबारे समाचार प्रकाशन र प्रसारण भएपछि मानिसमा त्रास फैलिएको देखियो। मानिसले प्रकृतिबाट प्रशस्त फाइदा उठाएर प्रकृतिलाई नै हेप्न थालेपछि यस्तो अवस्था आउन लागेको हो।
म तर्कसहित भन्छु, अबको एक हजार वर्षपछि यो पृथ्वीमा प्राणीजगत् र वनस्पतिको अस्तित्त्व रहनेछैन। 
यदि पृथ्वीमा प्राणीजगत्को अस्तित्त्वको अवस्थालाई अलि लम्ब्याउने हो भने माटोबाट जुन तत्त्व हामीले लिन्छौं, त्यो अर्को तत्त्वमा रूपान्तरित हुन्छ।
त्यो रूपान्तरित तत्त्वलाई माटोमै लगाउने हो भने प्राणीजगत्को अस्तित्त्वको अवस्थालाई केही अरू वर्ष लम्ब्याउन सकिन्छ।
पञ्चतत्त्वले अडिएको छ, यो पृथ्वी। अग्नि, जल, वायु, आकाश र माटो नै पञ्चतत्त्व हुन्। तत्त्व सिर्जना हुँदैन, न नष्ट नै हुन्छ। 
यो त रूपान्तरितमात्रै हुन्छ। यही तत्त्व रूपान्तरण हुने चक्र खल्बलिएपछि कसरी प्राणीजगत् यो संसारमा टिकिरहन सक्छ? 
यसरी चक्र खल्बलिइरहेको अवस्था देख्दा र वैज्ञानिकहरूले प्रमाणित गरिरहेको तथ्य देख्दा लाग्छ, भविष्यमा मानिसलगायत प्राणीजगत् डुबेर, डढेर र सुकेर मर्नेछन्।
तत्त्व रूपान्तरणको उदाहरणका लागि माटोमा मल र पानीबाट धान फस्टाउँछ। माटोबाटै उत्पन्न धानको भात र पानी खाएर मानिस बाँच्छ। त्यो भात र पानी दिसा, पिसाब र पसिनामा परिणत हुन्छ। 
दिसा, पिसाब र पसिना मलमा परिणत हुन्छ। यी तत्त्व हाम्रो सेफ्टी ट्यांक वा ढलबाट खोलानाला हुँदै समुद्रतिर पठाउनुको सट्टा तिनीहरूलाई माटैमा मिलाइदिन सके प्राणीजगत्को अस्तित्वको आयुलाई केही लम्ब्याउन सकिन्छ।
डुबेर मर्नेछन् मानिस
मान्छेले प्रयोग गर्ने गरेको खानेकुरा, लगाउने लुगा, घर, चलाउने सामग्री आदि नै ती तत्त्व हुन्। 
तिनीहरू प्राय: वनस्पतिको रूप बदलिएर बनेका अर्का तत्त्वहरू हुन्। धातुको रूप बदलिएर बनेका हुन्छन्, मानिसले प्रयोग गर्ने कतिपय सामग्री। 
चाहे त्यो वनस्पति होस् वा धातु, ती सबै माटोबाट आएका हुन्।
मानिसको अज्ञानता, लोभ र भयका कारण मानिसले भोगचलन गर्दै आएको सामग्री अर्थात् रूपान्तरित तत्त्व विभिन्न तरिकाले माटैमा फर्काउनुपर्नेमा माटोमा नफर्काई खोला, खोल्सा, नदीमा फ्याँक्ने गरिएको छ। 
गाउँघरमा खाएर पिएर निस्केको दिसापिसाब खोलाखोल्सामा बगिरहेको देखिन्छ। काठमाडौं उपत्यकाको हकमा फोहर तत्त्व ढलमार्फत बागमतीमा फालिन्छ। दिसापिसाबमात्रै होइन; लुगाफाटा, प्लास्टिक, कागज अर्थात् खेर जाने सबै सामग्री खोलानाला, नदी हुँदै समुद्रमा पुग्छन्।
नेपाल सरकारले खुला दिसापिसाब मुक्त क्षेत्र कार्यक्रम त ल्याएकै हो। 
सहरमा शौचालयमा दिसापिसाब गर्ने गरिएकै हो। तर ती सबै दिसापिसाब वा नुहाउँदा र लुगा धुँदा निस्कने पानी त माटोमा मिल्नुपर्नेमा त्यसो त हुन सकेन। 
जहाँ त्यसको आवश्यकता छैन, त्यो त समुद्रमा पो मिसिने भयो त !
यदि यी रूपान्तरित तत्त्वहरू माटोमै रहने थिए भने चक्र मिल्ने थियो, तर ती सामग्री त समुद्रमा पुगिरहेका छन्। यस्तो चलन नेपालमा मात्रै होइन, संसारभर छ। 
काठमाडौंको मात्रै कुरा गरौं न ! यहाँ ५० लाख मानिस बस्छन्। तिनीहरूले दिनमा ६० लाख लिटर पिसाब फेर्छन्, १२ लाख किलो जति दिसा गर्छन्। 
६० लाख लिटरजति नै लुगा धोएको र नुहाएको पसिना पानी पनि निस्कन्छ। त्यो कहाँ पुग्छ, त्यो त नदीनालामार्फत सीधै समुद्रमा पुग्ने हो। 
नेपालको एउटा ठाउँको कुरा गर्दा त यस्तो अवस्था छ भने संसारभरका मानिसका दिसा, पिसाब र पसिना पानी पुग्ने ठाउँ त समुद्र नै हो। समुद्रमा यति धेरै मात्रामा ठोस र तरल वस्तु पुगेपछि त्यहाँको सन्तुलन बिग्रिँदैछ। त्यहाँका कतिपय प्राणी लोप भएर गइरहेका छन्।
भौतिक वस्तु समुद्रमा पुगेपछि त्यो त्यहीँ जम्न थाल्छ। यसरी भौतिक वस्तु समुद्रमा जम्दै गएपछि समुद्रको सतह माथि उठ्दै आउने नै भयो। हरेक सय वर्षमा समुद्र एक मिटर माथि उठ्दै आएको अनुमान गरिएको छ। 
यही अनुपातमा समुद्रको सतह माथि उठ्दै जाने हो भने एक हजार वर्षमा १० मिटर समुद्र सतह माथि उठ्छ। त्यस अवस्थामा कति डुबान होला, अनुमान गरौं त ! त्यस बेला कति मानिस विस्थापित हुन्छन्।
के जमिनमा बस्ने मानिस, अन्य प्राणीजगत् र बिरुवाका लागि ठाउँ होला? यस्तो असन्तुलनले समुद्रमा रहने प्राणी बाँच्लान्? समुद्रमा आधारित खानेकुरा बाँकी रहला?
डढेर मर्नेछन् मानिस
अहिलेको युग हो, प्रविधिको। प्रविधि चलाउन इन्धन/ऊर्जा आवश्यक हुन्छ। यसका लागि कोइला, डिजेल, पेट्रोल र दाउरा बाल्ने गरिएको छ। 
यसरी ऊर्जाका लागि इन्धन बाल्दा र अर्कातिर एअर कन्डिसन चलाउँदा त्यसबाट निस्कने रसायन क्लोरोफ्लोरो कार्बनले पनि अर्को समस्या ल्याइरहेकै छ।
पहिले महाप्रलय हुँदा बिरुवा जमिनमुनि गएर रूपान्तरित हुँदा त्यो ठोसमा कोइला र तरलमा डिजेल पेट्रोल भयो। 
यस्तै ग्याँस पनि बन्यो। त्यो इन्धनलाई मानिसले आफ्नो बुद्धिले जमिनमा निकालेर प्रयोग गर्न सिके।
आज एक वर्षमा नौ अर्ब किलो कोइला बालिन्छ। वैज्ञानिक नियमअनुसार एक किलो इन्धन बाल्दा २० किलो कार्बनडाइअक्साइड निस्कन्छ। 
अब भन्नोस्, नौ अर्ब किलो कोइला बाल्दा कति किलो कार्बनडाइअक्साइड निस्केला? अर्कातिर कोइला निकाल्दा पृथ्वीमा त खाल्डो पर्दै जान्छ। 
नौ अर्ब किलो कोइला निकाल्दा त नेपालजत्रो खाल्डो खनिन्छ भने एक हजार वर्षमा कत्रो खाल्डो पर्ला? 
समुद्र उचालिँदै जाँदा समुद्रको पानी त्यो खाल्डोमा पनि पर्दै जान्छ। यसमा डिजेल र पेट्रोलले सिर्जना गर्ने कार्बन डाइअक्साइडको कुरा छोडौं।
यो संसारमा कैयौं जनावर र पन्छीहरू छन्। तिनीहरूको मलमूत्रमाथि घामको प्रकाश पर्दा त्यो वाफका रूपमा मिथेन ग्याँस बनेर आकाशमा फैलन्छ। 
किनकि पशुपन्छीको मलमूत्र व्यवस्थित नहुँदा त्यो वाफका रूपमा आकाशमा फैलिरहेको छ।
 यसले पनि पृथ्वीलाई तताइरहेको छ। हाम्रो गाउँघरमा रहने अव्यवस्थित रछ्यान मिथेन ग्याँसको स्रोत हुन पुगेको छ।
हामीले माटोबाट उत्पादन हुने खानेकुरा खाएर उत्पन्न भएको अर्को तत्त्व माटोमै नमिलाइदिँदा माटो रूखो हुन थाल्यो। 
बिरुवा सप्रन छाडे। मल र जल नपाउँदा बिरुवा जिम्लन लागे। यस्तो अवस्थामा उत्पादन त घट्ने नै भयो। खान नपुग्ने अवस्था आइपर्‍यो। त्यसपछि उत्पादन बढाउनुपर्ने भयो।
वैज्ञानिकहरूले पत्ता लगाए- नाइट्रोजन, पोटास र फस्फोरसजस्ता तत्त्वको अभावमा उत्पादन घटेको। धेरै र सजिलोसँग हावाबाट नाइट्रोजन प्राप्त हुने पत्ता लाग्यो, अनि खानीबाट फस्फोरस र पोटास। 
तर विडम्बना के भयो भने हावाबाट नाइट्रोजन र खानीबाट पोटास र फस्फोरसलाई ठोस मलमा परिणत गर्न त इन्धन नै बाल्नुपर्ने भयो।
 संसारमा हरेक वर्ष चार अर्ब टन उपभोग्य वस्तु उत्पादन हुन्छ। 
त्यसका लागि ३० करोड टन रासायनिक मल उत्पादन गर्न पर्छ। यसका लागि ३० करोड टन नै कोइला बाल्नुपर्ने हुन्छ। 
३० करोड टन कोइला बाल्दा ६ अर्ब टन कार्बनडाइअक्साइड उत्पादन हुन्छ र त्यसले आकाश ढाक्छ।
 पञ्‍चत्‍व रुपान्तरण हुने चक्र खल्बलिइएपछि कसरी प्राणीजगत यो संसारमा टिकिरहन सक्छ? यसरी चक्र खल्बलिइरहेको अवसथा देख्दा र वैज्ञानिकहरुले प्रमाणित गरिरहेको तथ्‍य देख्दा  लाग्छ,  भविष्‍यमा मानिसलगायत प्राणीजगत् डुबेर, डढेर र सुकेर मर्नेछन्। 
फेरि नाइट्रोजनयुक्त मल असन्तुलित तरिकाले प्रयोग गर्दा त्यसबाट फेरि मिथेन, नाइट्रोस अक्साइड, आइट्राइट गरी तीन ग्याँस आकाशतिर फैलन्छ। यी ग्याँसले कार्बनडाइअक्साइडभन्दा सैयौं गुणा बढी आकाशलाई तातो बनाउँछ।
वैज्ञानिकहरूले हरेक सय वर्षमा पृथ्वीमा दुई सेल्सियसको दरले तापक्रम वृद्धि भइरहेको पत्ता लगाइसकेका छन्। 
यही अनुपातमा तापक्रम वृद्धि हुने हो भने हरेक हजार वर्षमा त २० डिग्री सेल्सियस तापक्रम बढ्छ।
 त्यति तापक्रम बढेपछि यो संसारमा प्राणीजगत् र वनस्पति डढेर खरानी हुँदैन त?
सुकेर मर्नेछन् मानिस
तापक्रम वृद्धि हुँदा पानीको चक्रीय प्रणाली नै तोडिन्छ। पृथ्वी तातिँदै जाँदा पानी पर्ने सम्भावना कम हुँदै जान्छ।
पानी पर्नका लागि शून्य डिग्री चाहिन्छ। 
अहिलेको तापक्रम वृद्धि हुने क्रम यही रूपले जारी रहने हो भने संसारमा बरफ नै हुँदैन। 
अबको एक हजार वर्षमा त पृथ्वीमा तातो र सुक्खा वाफमात्रै हुन्छ। तातो र सुक्खा हावाबाट वर्षा हुँदैन।
यस्तै ताजा पानीको स्रोत भनेको हिउँ हो। हेर्नुस् त हाम्रा हिमाल, कालापत्थरमा परिणत हुँदै गइरहेका छन्। 
पानीको स्रोत सुक्दै गएको छ। भविष्यमा समुद्रले पृथ्वीलाई ढाक्दै जाँदा जमिनमुनिको पानी पनि खान अयोग्य हुन्छ। 
यस्तो अवस्थामा मानिस सुकेर मर्दैनन् त?
मानिसलाई बाँच्न हावा चाहिन्छ। श्वासप्रश्वासका लागि बढीमा चार सय पीपीएम कार्बनडाइअक्साइड हुन्छ। 
ताजा हावामा दुई सय ५० देखि तीन सय पीपीएमसम्म कार्बनडाइअक्साइड हुन्छ। 
वायु प्रदूषणको यही अनुपात कायम रहने हो भने मानिस निस्सासिएर पनि मर्छन्।
अब के गर्ने?
सामान्य रूपमा हामीले प्राणीजगत्को अस्तित्वको आयुलाई लम्ब्याउन सक्छौं। हामीले खाएर पिएर निस्केको दिसा, पिसाब र पसिना बिरुवामार्फत बाटोबाट प्राप्त गरेको तत्त्व हो। 
ती तत्त्वलाई माटोमा फर्काउन सक्नुपर्छ। हामीले र पशुपन्छीले खानेपिउने कुरामा केही भिन्नता छैन, जस्तो हामी छानेर खान्छौं।
हामी धानको चामल खान्छौं, पशुले पराल र भुस खान्छ। 
हामी काउलीको फूल खान्छौं, पशुपन्छीले पात र डाँठ खान्छ। 
पानीको हकमा हामी मूलको पानी, तातोपानी, फिल्टर र बोतलको पानी पिउँछौं, पशुपन्छीले जस्तो पानी भेट्छ त्यही खान्छ।
खाएको र पिएको खाना र पानी ठोस र तरल रूपमा शरीरबाहिर निस्कन्छ। 
हामीले जुन कुरा ठोस रूपमा निकाल्छौं त्यो दिसा हो, पशुपन्छीले निकालेको गोबर, सुली र बड्कौला हो।
हामीले निकालेको यही तत्त्वलाई माटोमा मिलाए त्यो समुद्रमा जानबाट रोकिन्छ र समुद्रको सतहको उचाइ पनि बढ्ने अनुपात कम हुन्छ। 
यस्तै ती तत्त्व बिरुवाले खान्छ, बिरुवा हुर्कन्छ र त्यसले हामीलाई अक्सिजन दिन्छ, कार्बनडाइअक्साइड आफूले लिन्छ। 
यसो भयो भने कार्बनडाइअक्साइड आकाशमा फैलने अनुपात पनि कम हुन्छ। 
बिरुवामार्फत माटोबाट प्राप्त भएको तत्त्व हामीले खाएर हाम्रो शरीरबाट निस्केको रूपान्तरित तत्त्वले मल र जलको रूपमा माटोमै मिलाउँदा रासायनिक मलको प्रयोग गर्नु पर्दैन।
यसले चक्रीय प्रणाली खल्बलिनुबाट जोगाउँछ। के हामी यति काम गर्न सक्दैनौं? यसो भयो भने मानिस डुब्न, डढ्न, सुक्न र निस्सासिनबाट जोगिँदैनन्?
म गर्छु
हो, माथि मैले जे भने त्यो म गर्छु। तपाईं पनि गर्न सक्नुहुन्छ। म बिहानै उठेर दुई गिलास पानी पिउँछु। 
पानी पिएको १० मिनेटपछि दिसा गर्ने बानी छ मेरो। म दिसा कहाँ गर्छु थाहा छ तपाईंलाई? म त मेरो कार्यालयमा दिसा गर्छु। अचम्म नमान्नुहोस्, म यसै गर्छु।
म प्लास्टिकको बाल्टिनमा पोलिथिन ब्याग राखेर दिसा गर्छु। 
अस्पतालमा बिरामीले प्रयोग गर्ने प्वाल भएको कुर्सी ल्याएको छु, त्यसमा बस्छु र बाल्टिनमा दिसा गर्छु। 
अनि एउटा बोतल हुन्छ, त्यसमा पिसाब फेर्छु। टेलिभिजन हेर्दै आनन्दले दिसापिसाब गर्छु।
दिसा गरिसकेपछि त्यो नगनाओस् भनेर प्राय: खरानी, नभए काठको धूलो र त्यो पनि नभए मसिनो सुकेको एक टोकरी धूलो हाल्छु।
दिसा गरिसकेपछि मलद्वार र हात धुनका लागि पौने लिटर पानी बाटामा प्रयोग गर्छु। 
साबुनले हात धुन्छु। यो पानी पनि हामी मलका रूपमा प्रयोग गर्छौं।
दिसा गरेको बाल्टिन भरिएपछि खाडलमा लगेर झारपात, गोबर, सुलीसँग मिसाएर सडाउँछौं। 
त्यो सडेपछि मल हुन्छ। त्यो मल हिजो जुन रूपमा माटोबाट आएको छ, त्यहीँ मिलाइदिन्छौं। 
त्यो मल बिरुवाले पाउँछ र बिरुवाले हामीलाई फल दिन्छ। त्यो फल खाएर हामी बाँच्छौं।
मेरो घर, कार्यालय तथा विद्यालयमा जम्मा भएको दिसा, पिसाब र पसिनापानीलाई हामी खेर जान दिन्नौं। 
हाम्रोमा त शौचालय पनि कस्तो छ भने एकातिरबाट दिसा र अर्कोतिरबाट पिसाब जान्छ र त्यो हामी ड्रममा जम्मा गर्छौं।
अलगअलग ठाउँमा थुपार्छौं। पिसाब ड्रममा राखेको एक महिनामा कीटाणु मरिसक्छ र त्यो झोल मल बन्छ।
 त्यसलाई हामी माटोमै मिसाउँछौं। दिसा पनि यसरी नै कुहाएर मल बनाउँछौं र माटोमै मिलाउँछौं। 
जसरी ठोस मलले माटोलाई नरम बनाउनुका साथै अन्य तत्त्व दिन्छ, झोल मलले बिरुवालाई हलक्क बढ्न मद्दत गर्छ। 
त्यसैले पिसाबबाट निस्केको झोल मललाई बिरुवाका लागि दूध भन्छु म त।
तपाईंले पनि यसो गरेर पृथ्वीलाई माया गर्ने हो भने प्राणीको अस्तित्वको आयु लम्ब्याउन सकिन्छ। 
यसो नगर्ने हो भने हामी यो संसारबाट लोप भएर जाने समय धेरै लामो छैन, होश गरौं।
(साभार अन्नपूर्ण पोष्ट कृषि वैज्ञानिक राईसंग भएको कुराकानीमा आधारित)

यस्तो छ सरकारको आगामी बर्षको नीति तथा कार्यक्रम

सरकारले निजी क्षेत्र आकर्षित गरी पूर्वाधार, कृषि र ऊर्जामा तथा सार्वजनिक ऋणलाई उत्पादनमूलक क्षेत्रमा लगानी प्राथमिकतासहितको आर्थिक नीति तथा कार्यक्रम ल्याउने भएको छ।  

आगामी आर्थिक वर्षको नीतिमा आन्तरिक तथा बाह्य निजी लगानी आकषित गरी पूर्वाधारमा अधिकतमा खर्च गर्न प्राथमिकता दिइने भएको छ। 
 
पुनर्निर्माण तथा पुनर्स्थापनाका विशेष नीतिसहितका कार्यक्रमले मुख्य प्राथमिकता पाउनेछन्। पुनर्निर्माण, लगानी तथा आर्थिक वृद्धिका कार्यक्रम, तराईमा विशेष कार्यक्रम, मानव विकास सूचकांकलाई माथि लैजाने नीति आउनेछ।
 
नीतिमा ऐनकानुनमा परिमार्जन गरी आर्थिक सुधारका प्रस्ट खाका आउने राष्ट्रिय योजना आयोगले जानकारी दिएको छ। 
 
राष्ट्रपति डा. रामवरण यादवले बुधबार संसद््मा सरकारको नीति तथा कार्यक्रम प्रस्तुत गर्दैछन्। 
 
सरकारको नीति तथा कार्यक्रममा निजगढको दोस्रो अन्तर्राष्ट्रिय बिमानस्थल र पोखरामा क्षेत्रीय अन्तर्राष्ट्रिय बिमानस्थल निर्माणलाई प्राथमिकता दिइनेछ।
 
यसैगरी, काठमाडौं-तराई द्रुत मार्ग निर्माणलाई जोड दिइने भएको छ। 
 
सार्वजनिक खर्चको प्रभावकारिता बढाउन बाधक भएका आवश्यक ऐननियम परिमार्जन गर्ने, अनावश्यक खर्च कटौती, सरकार र निजी क्षेत्रको सहकार्य प्राथमिकतामा हुनेछन्। 
 
सार्वजनिक ऋणलाई उत्पादनमूलक क्षेत्रमा लगानी गर्ने, आन्तरिक ऋण लिँदा निजी लगानीमा असर नपर्ने विधि र प्रक्रिया सरकारले अपनाउने भएको छ।
  • उत्पादकत्व वृद्धि, निर्यात प्रवर्द्धन, रोजगारी सिर्जना, सार्वजनिक खर्च प्रणालीमा सुधार तथा  राष्ट्रिय गौरवका परियोजना अघि बढाउने कार्यक्रम आउने भएको छ।
  •  प्राथमिकतामा पुनर्निर्माण, पूर्वाधार, कृषि र ऊर्जा 
राष्ट्रिय योजना आयोगका सदस्य डा. चन्द्रमणि अधिकारीले पुनर्निर्माणका कार्यक्रम अभियानका रुपमा सञ्चालन गर्न युवाजनशक्तिलाई रोजगारमूलक तालिम दिई दक्ष जनशक्ति तयार पार्ने कार्यक्रम ल्याउन ल्याउन सरकारलाई सुझाव दिइएको जानकारी दिए।
 
 'दक्ष जनशक्तिलाई आन्तरिक बजारमा काम दिई विदेसिने प्रवृत्ति निरुत्साही गर्ने सरकारको नीति तथा कार्यक्रम रहनेछ,' उनले भने।
 
बढ्दो व्यापार घाटा कम गर्न आयात प्रतिस्थापन गर्ने कार्यक्रम राखिएको छ। यसका लागि कृषि र उत्पादनमूलक क्षेत्रमा निजी क्षेत्रको पुँजी आकर्षित गरिनेछ। 
 
आगामी आर्थिक वर्षमा ६ प्रतिशतको आर्थिक वृद्धि कायम गर्ने तथा मूल्य वृद्धिलाई आठ प्रतिशतमा सीमित राख्न लक्ष्य लिइने डा. अधिकारीले बताए। 
 
भूकम्पबाट रियल स्टेट, पर्यटनलगायतका क्षेत्रमा निकै ठूलो असर परेकाले यी क्षेत्रको सुधारका लागि विशेष कार्यक्रम घोषणा गरिने भएको छ। 
 
उत्पादकत्व वृद्धि, निर्यात प्रवर्द्धन, रोजगारी सिर्जना, सार्वजनिक खर्च प्रणालीमा सुधार तथा राष्ट्रिय गौरवका परियोजना अघि बढाउने कार्यक्रमलाई सरकारले आगामी आर्थिक वर्षमा पनि निरन्तरता दिने अर्थ मन्त्रालयसम्बद्ध स्रोतले जानकारी दिएको छ। 
 
सरकारको आगामी आर्थिक वर्षको नीति तथा कार्यक्रमका बारेमा आर्थिक नीति सुझाव समितिले अर्थमन्त्रीलाई सुझाव दिइसकेको छ। 
 
समितिमा राष्ट्रिय योजना आयोगका पदाधिकारी, राष्ट्र बैंकका गभर्नर, अर्थ तथा राजस्व सचिवलगायतका अधिकारी रहन्छन।

२०७२ बैशाख १२ गते गएको महा भुकम्प पछि जुनको अन्तिम सम्म गएको पराकंपको बिवरण

२५ अप्रिल २०१५ (२०७२ बैशाख १२ गते) शनीबार 11:56 am मा गोरखाको वारपाकलाई केन्द्र बिन्दु बनाएर गएको ७.८ रेक्टर स्केलको बिनाशकारी महाभुकम्प पछि जुनको अन्तिम सम्म गएको ४ रेक्टर स्केल वा सो भन्दा ठुलो भूकम्पका पराकम्पनहरुको बिवरण। 

DateLocal
 Time
LatitudeLongitudeMagnitude(ML)EpicentreRemarksForm

2015/06/303:3127.5585.794.4KavrepalanchowkNSC
2015/06/2923:3427:9385:644.0SindhupalchowkNSC
2015/06/2923:2727.9285.684.1SindhupalchowkNSC
2015/06/2905:4227.3586.25.0RamechhapNSC
2015/06/2822:0127.9285.664.3SindhupalchokNSC
2015/06/2618:0227.7486.284.2DolakhaNSC
2015/06/2614:4527.5885.394.1LalitpurNSC
2015/06/2523:5127.9485.494.2Nuwakot/SindhupalchokNSC
2015/06/2523:4927.6686.214.1DolakhaNSC
2015/06/2521:0727.7885.174.3NuwakotNSC
2015/06/2414:5927.8585.754.0SindhupalchowkNSC
2015/06/2213:1927.6786.174.0DolakhaNSC
2015/06/2119:2627.8086.004.3SindupalchokNSC
2015/06/202:4028.1784.944.2Gorkha/DhadingNSC
2015/06/2012:2328.6582.765.4RukumNSC
2015/06/1913:5028.2684.924.0GorkhaNSC
2015/06/188:2428.1485.114.1DhadingNSC
2015/06/1708:0028.2785.945.1Sindhupalchowk/TibetNSC
2015/06/1706:2627.9085.584.0SindhupalchokNSC
2015/06/1706:1427.9185.595.2SindhupalchokNSC
2015/06/1705:5827.6885.284.4KathmanduNSC
2015/06/1621:5627.7086.164.1DolakhaNSC
2015/06/1515:5227.8785.724.1SindhupalchowkNSC
2015/06/1415:0127.7486.264.1DolakhaNSC
2015/06/1405:5927.8085.154.2NuwakotNSC
2015/06/1307:0327.7386.165.2DolakhaNSC
2015/06/1210:1927.6786.094.4DolakhaNSC
2015/06/1201:2228.2184.814.6GorkhaNSC
2015/06/1121:5727.9685.735.3SindhupalchowkNSC
2015/06/1110:0227.8085.784.6SindhupalchowkNSC
2015/06/1100:2627.6786.074.0DolakhaNSC
2015/06/1014:5127.6286.104.2DolakhaNSC
2015/06/1013:3627.8085.614.3SindhupalchowkNSC
2015/06/1002:5027.8785.814.1SindhupalchowkNSC
2015/06/0722:3527.8786.134.1DolakhaNSC
2015/06/0711:0227.9085.644.6SindhupalchowkNSC
2015/06/0622:4527.5886.184.0DolakhaNSC
2015/06/0602:3328.2685.864.2Tibet/SindhupalchokNSC
2015/06/0514:1627.7085.224.0KathmanduNSC
2015/06/0510:0227.7985.784.1SindhupalchowkNSC
2015/06/0416:1527.7686.204.0DolakhaNSC
2015/06/0317:3827.7086.264.5DolakhaNSC
2015/06/0314:3927.7686.074.2DolakhaNSC
2015/06/0313:3727.7985.874.5SindhupalchowkNSC
2015/06/0302:4527.8485.784.1SindhupalchowkNSC
2015/06/0220:3330.081.754.7HumlaNSC/RSC
2015/06/0210:4827.7886.204.0DolakhaNSC
2015/06/0104:3527.9885.514.0SindhupalchowkNSC
2015/05/3113:5428.2984.464.2LamjungNSC
2015/05/3022:1327.7985.174.5NuwakotNSC
2015/05/3020:3528.0185.194.0Rasuwa/NuwakotNSC
2015/05/3001:5227.7585.214.0Dhading /Nuwakot/KathmanduNSC
2015/05/2915:4428.084.985.2DhadingNSC
2015/05/2912:3028.0184.844.8Gorkha/DhadingNSC
2015/05/2908:3028.1784.724.0GorkhaNSC
2015/05/2905:2028.0784.944.2DhadingNSC
2015/05/2900:3727.8286.344.2DolakhaNSC
2015/05/2822:1627.9485.544.0SindhupalchowkNSC
2015/05/2812:1427.5986.164.1DolakhaNSC
2015/05/2811:3627.5986.194.2DolakhaNSC
2015/05/2805:2927.7786.254.2DolakhaNSC
2015/05/2805:1227.6485.314.0KathmanduNSC
2015/05/2803:4027.9584.804.0Gorkha/DhadingNSC
2015/05/2803:0727.9984.794.0Gorkha/DhadingNSC
2015/05/2722:2928.0485.134.2Rasuwa/NuwakotNSC
2015/05/2713:1627.8985.534.6SindhupalchowkNSC
2015/05/2713:1527.9185.534.5SindhupalchowkNSC
2015/05/2712:0327.5986.204.2DolakhaNSC
2015/05/2622:5228.0285.265.0RasuwaNSC
2015/05/2620:0027.5485.434.3Lalitpur/KavreNSC
2015/05/2618:3927.7186.054.1DolakhaNSC
2015/05/2617:4827.6386.304.1DolakhaNSC
2015/05/2614:1127.8486.244.3DolakhaNSC
2015/05/2522:1627.7486.194.4DolakhaNSC
2015/05/2511:0027.7186.074.1DolakhaNSC
2015/05/2503:2328.0184.685.0GorkhaNSC
2015/05/2423:1527.7686.264.3DolakhaNSC
2015/05/2412:5527.8086.294.4DolakhaNSC
2015/05/2411:4627.8486.004.2SindhupalchowkNSC
2015/05/2410:3827.7686.284.4DolakhaNSC
2015/05/2407:0627.6786.184.2DolakhaNSC
2015/05/2322:2627.9085.514.4SindhupalchokNSC
2015/05/2313:1427.7486.204.2DolakhaNSC
2015/05/2220:4427.6986.164.1DolakhaNSC
2015/05/2219:0730.3181.474.8HumlaNSC
2015/05/2218:4927.7885.934.0SindhupalchowkNSC
2015/05/2217:3027.6386.254.1DolakhaNSC
2015/05/2216:4428.0585.084.8Dhading/NuwakotNSC
2015/05/2214:4527.7985.144.2Dhading /NuwakotNSC
2015/05/2119:3028.0284.984.0DhadingNSC
2015/05/2114:5627.9385.464.0NuwakotNSC
2015/05/2114:1127.8586.324.2DolakhaNSC
2015/05/2014:4727.5285.264.4Kathmandu/Lalitput/MakawanpurNSC
2015/05/2011:1027.8486.334.2DolakhaNSC
2015/05/1916:4427.9286.044.2SindhupalchowkNSC
2015/05/1911:2927.9085.994.0SindhupalchowkNSC
2015/05/1904:3427.6686.034.3DolakhaNSC
2015/05/1818:2728.1184.884.1Dhading / GorkhaNSC
2015/05/1811:2427.6986.264.0DolakhaNSC
2015/05/1809:1127.7186.074.2DolakhaNSC
2015/05/1720:4027.8486.244.4DolakhaNSC
2015/05/1711:3027.4885.874.6RamechhapNSC
2015/05/1705:0027.7386.064.4DolakhaNSC
2015/05/1620:4427.6486.144.3DolakhaNSC
2015/05/1617:1927.686.265.5DolakhaNSC
2015/05/1609:3527.4585.314.2Lalitpur/MakawanapurNSC
2015/05/1609:2427.7085.854.2SindhupalchowkNSC
2015/05/1606:3128.1384.894.0Gorkha/DhadingNSC
2015/05/1606:1127.9785.484.0NuwakotNSC
2015/05/1604:3827.6686.094.1DolakhaNSC
2015/05/1604:2827.6586.124.1DolakhaNSC
2015/05/1602:1528.0784.704.0GorkhaNSC
2015/05/1522:5827.7486.174.0DolakhaNSC
2015/05/1515:0927.6186.204.5DolakhaNSC
2015/05/1510:5127.9284.844.0DhadingNSC
2015/05/1507:2727.9384.845.5DhadingNSC
2015/05/1504:0627.6986.084.3DolakhaNSC
2015/05/1503:3827.6386.254.1DolakhaNSC
2015/05/1421:4027.8485.844.0SindhupalchowkNSC
2015/05/1420:5027.7186.044.0DolakhaNSC
2015/05/1420:2128.0685.354.5RasuwaNSC
2015/05/1419:4327.7586.144.0DolakhaNSC
2015/05/1415:2027.6286.094.2DolakhaNSC
2015/05/1409:0627.8386.154.5DolakhaNSC
2015/05/1408:5227.8085.824.0SindupalchokNSC
2015/05/1403:2327.6786.085.0DolakhaNSC
2015/05/1403:1327.6686.074.1DolakhaNSC
2015/05/1400:1627.9286.314.3DolakhaNSC
2015/05/1321:3627.7086.154.1DolakhaNSC
2015/05/1321:2127.6485.704.0KavrepalanchokNSC
2015/05/1316:4427.6386.174.5DolakhaNSC
2015/05/1315:3727.8586.294.0DolakhaNSC
2015/05/1314:3027.6086.164.3DolakhaNSC
2015/05/1312:3827.6886.175.1DolakhaNSC
2015/05/1312:3427.8486.254.6DolakhaNSC
2015/05/1312:2227.7986.074.8Dolakha/SindhupalchowkNSC
2015/05/1312:1127.6986.114.7SindhupalchokNSC
2015/05/1310:3327.7986.194.6DolakhaNSC
2015/05/1308:2827.7586.254.4DolakhaNSC
2015/05/1308:0827.6586.184.4DolakhaNSC
2015/05/1304:3827.8286.474.3DolakhaNSC
2015/05/1303:4227.8585.924.2SindhupalchokNSC
2015/05/1303:1027.9184.825.9DhadingNSC
2015/05/1302:0727.6885.304.2KathmanduNSC
2015/05/1223:1327.5886.414.3Dolakha/RamechhapNSC
2015/05/1222:1727.6886.044.2DolakhaNSC
2015/05/1221:1327.9786.454.8Dolakha/TibetNSC
2015/05/1220:4428.0386.364.1Dolakha/TibetNSC
2015/05/1219:4227.8486.234.4DolakhaNSC
2015/05/1219:2827.7885.854.3SindhupalchokNSC
2015/05/1218:5327.7285.974.0Dolakha/SindhupalchokNSC
2015/05/1218:4727.8985.884.4SindhupalchokNSC
2015/05/1218:1327.786.044.7DolakhaNSC
2015/05/1217:4327.7186.004.3DolakhaNSC
2015/05/1217:0627.7286.204.6DolakhaNSC
2015/05/1216:5127.6286.164.7DolakhaNSC
2015/05/1216:2627.7686.244.4Dolakha/RamechhapNSC
2015/05/1216:2027.7386.115.0DolakhaNSC
2015/05/1216:1627.6986.054.2DolakhaNSC
2015/05/1216:0027.5786.294.8Dolakha/RamechhapNSC
2015/05/1215:4927.6886.034.4DolakhaNSC
2015/05/1215:2927.8085.954.2SindhupalchokNSC
2015/05/1215:1427.7086.014.2DolakhaNSC
2015/05/1214:4727.8086.124.7DolakhaNSC
2015/05/1214:4427.7686.315.3DolakhaNSC
2015/05/1214:2427.6986.214.7DolakhaNSC
2015/05/1214:2027.6886.234.7DolakhaNSC
2015/05/1214:1927.8885.944.8SindhupalchokNSC
2015/05/1214:0927.7986.115.0DolakhaNSC
2015/05/1214:0627.6686.175.2DolakhaNSC
2015/05/1213:5827.8085.835.3SindhupalchokNSC
2015/05/1213:5127.8085.945.1SindhupalchokNSC
2015/05/1213:4627.6886.044.3DolakhaNSC
2015/05/1213:3327.6386.174.8DolakhaNSC
2015/05/1213:2827.6986.245.0DolakhaNSC
2015/05/1213:2127.7386.216.2DolakhaNSC/RSC
2015/05/1213:0227.8486.175.8DolakhaNSC
2015/05/1212:5027.8286.126.8Dolakha/ShindhupalchokNSC/RSC
2015/05/1202:0828.1684.904.1Gorkha/DhadingNSC
2015/05/1200:0728.1084.914.0DhadingNSC
2015/05/1123:5427.9185.754.0SindhupalchowkNSC
2015/05/1120:3527.9985.864.2SindhupalchowkNSC
2015/05/1015:2327.6585.564.2kavreNSC
2015/05/1011:0828.0285.254.0RasuwaNSC
2015/05/1006:3427.8886.004.4SindhupalchowkNSC
2015/05/1002:4426.9486.674.0UdayapurNSC
2015/05/1001:5028.0485.964.2Sindhupalchowk/TibetNSC
2015/05/0903:0828.0485.204.1RasuwaNSC
2015/05/0815:0528.0185.414.2Rasuwa/NuwakotNSC
2015/05/0813:3227.7785.884.8SindhupalchowkNSC
2015/05/0808:1927.7585.914.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0806:1727.6986.045.0Dolakha/SindhupalchokNSC
2015/05/0802:1927.9485.584.0SindhupalchowkNSC
2015/05/0722:1527.9285.464.0NuwakotNSC
2015/05/0707:5627.7985.164.0NuwakotNSC
2015/05/0703:4127.7585.194.2NuwakotNSC
2015/05/0622:1928.0485.264.0RasuwaNSC
2015/05/0618:0228.0184.684.2GorkhaNSC
2015/05/0517:0027.9686.004.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0516:2327.7486.034.3Sindhupalchowk/DolakhaNSC
2015/05/0506:3928.0685.054.0Dhading /NuwakotNSC
2015/05/0418:0227.7486.004.2Sindhupalchowk/DolakhaNSC
2015/05/0415:4027.9585.864.4SindhupalchowkNSC
2015/05/0414:3427.7986.234.7DolakhaNSC
2015/05/0413:1728.1284.804.0GorkhaNSC
2015/05/0410:3627.8085.164.1NuwakotNSC
2015/05/0410:3327.7985.164.0NuwakotNSC
2015/05/0409:5427.9785.214.2Nuwakot/RasuwaNSC
2015/05/0407:0027.6985.994.3DolakhaNSC
2015/05/0404:5927.7585.874.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0322:3928.0584.944.0DhadingNSC
2015/05/0320:2728.0985.724.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0318:5827.8985.734.0SindhupalchowkNSC
2015/05/0317:2027.8085.114.9NuwakotNSC
2015/05/0310:4627.9484.834.5DhadingNSC
2015/05/0308:0027.9884.874.1DhadingNSC
2015/05/0305:4728.0885.044.0GorkhaNSC
2015/05/0303:2927.6985.934.5SindhupalchowkNSC
2015/05/0221:0127.6686.014.1DolakhaNSC
2015/05/0211:2028.2484.765.1GorkhaNSC
2015/05/0211:1327.7285.744.0SindhupalchowkNSC
2015/05/0209:3227.9385.504.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0205:5527.7486.284.3DolakhaNSC
2015/05/0203:5527.9585.734.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0123:5928.0485.324.0RasuwaNSC
2015/05/0120:2727.8885.874.2SindhupalchowkNSC
2015/05/0117:3727.7485.994.0DolakhaNSC
2015/05/0111:2828.0485.334.5RasuwaNSC
2015/05/0110:3527.7585.954.0SindhupalchowkNSC
2015/05/0102:5627.6885.304.0KathmanduNSC
2015/05/0100:5827.7085.984.2Sindhupalchowk/DolakhaNSC
2015/04/3023:1927.9285.874.3SindhupalchowkNSC
2015/04/3013:2927.6586.094.1DolakhaNSC
2015/04/3008:3128.0585.344.7RasuwaNSC
2015/04/3006:2227.9384.834.7DhadingNSC
2015/04/2923:0128.1984.804.4GorkhaNSC
2015/04/2917:1227.9585.524.5SindhupalchowkNSC
2015/04/2915:2427.8684.894.5DhadingNSC
2015/04/2913:1728.0485.374.0NuwakotNSC
2015/04/2905:5427.7985.144.2NuwakotNSC
2015/04/2904:4927.9385.634.0SindhupalchowkNSC
2015/04/2822:0728.2084.784.0GorkhaNSC
2015/04/2817:0327.8885.884.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2816:4427.7885.174.0NuwakotNSC
2015/04/2815:1027.8385.834.0SindhupalchowkNSC
2015/04/2812:0827.9685.554.0SindhupalchowkNSC
2015/04/2808:4027.7685.804.0SindhupalchowkNSC
2015/04/2807:4527.8186.094.2DolakhaNSC
2015/04/2805:0528.1085.494.9Rasuwa/SindhupalchowkNSC
2015/04/2804:1128.1084.654.2GorkhaNSC
2015/04/2803:1227.8985.764.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2802:5927.9285.514.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2800:4428.2984.934.8Gorkha/DhadingNSC
2015/04/2723:3028.1985.034.0DhadingNSC
2015/04/2722:3927.8285.894.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2721:3627.6785.294.5KathmanduNSC
2015/04/2715:1727.8085.124.0NuwakotNSC
2015/04/2710:0527.9385.864.0SindhupalchowkNSC
2015/04/2709:5928.2485.234.3RasuwaNSC
2015/04/2708:1827.6785.554.2KavrepalanchowkNSC
2015/04/2706:2427.7785.124.7NuwakotNSC
2015/04/2704:2727.8285.764.4SindhupalchowkNSC
2015/04/2704:1727.5785.744.5KavrepalanchowkNSC
2015/04/2704:1527.5685.734.2KavrepalanchowkNSC
2015/04/2703:3727.7585.204.1KathmanduNSC
2015/04/2700:3928.2685.104.5RasuwaNSC
2015/04/2623:5127.9185.554.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2622:4227.8386.064Dolakha Sindhupalchowk4
2015/04/2622:1027.9585.875.3SindhupalchowkNSC
2015/04/2622:0827.6785.34KathmanduNSC
2015/04/2621:4727.6585.974DolakhaNSC
2015/04/2620:4228.3184.974.5GorkhaNSC
2015/04/2620:2927.7285.974.5SindhupalchowkNSC
2015/04/2620:1727.7985.154NuwakotNSC
2015/04/2619:0827.6885.954Sindhupalchowk/DolakhaNSC
2015/04/2618:5627.8985.65SindhupalchowkNSC
2015/04/2615:2727.7785.914.5SindhupalchowkNSC
2015/04/2614:3127.9785.814.5SindhupalchowkNSC
2015/04/2614:2527.79864.8SindhupalchowkNSC
2015/04/2613:2227.9486.055Sindhupalchowk/TibetNSC
2015/04/2613:1227.7585.945.3SindhupalchowkNSC
2015/04/2612:5427.8486.056.9Sindhupalchowk/DolakhaNSC
2015/04/2610:4328.2685.024.8Gorkha/DhadingNSC
2015/04/2610:3528.0485.54.5SindhupalchowkNSC
2015/04/2609:0627.6485.635KavrepalanchowkNSC
2015/04/2608:5527.885.165.1NuwakotNSC
2015/04/2608:4328.3284.734.5GorkhaNSC
2015/04/2606:1627.8485.124NuwakotNSC
2015/04/2606:0027.6785.284KathmanduNSC
2015/04/2605:3228.0585.344RasuwaNSC
2015/04/2605:2627.6786.074.5DolakhaNSC
2015/04/2605:2527.6985.254KathmanduNSC
2015/04/2605:0127.9985.025.5NuwakotNSC
2015/04/2602:5227.8285.84.8SindhupalchowkNSC
2015/04/2602:4927.9884.994GorkhaNSC
2015/04/2602:1727.685.964.8SindhupalchowkNSC
2015/04/2602:1428.2484.824.3GorkhaNSC
2015/04/2602:0828.2585.834RasuwaNSC
2015/04/2601:5627.9385.564.4SindhupalchowkNSC
2015/04/2601:5228.1484.714.2GorkhaNSC
2015/04/2601:4928.0585.354RasuwaNSC
2015/04/2601:2927.9385.564.1SindhupalchowkNSC
2015/04/2600:4327.7185.434.6KathmanduNSC
2015/04/2600:1427.9485.554.1SindhupalchowkNSC
2015/04/2523:4627.7885.984.1SindhupalchowkNSC
2015/04/2523:4028.185.274RasuwaNSC
2015/04/2523:2728.3485.915.6TibetNSC
2015/04/2523:2527.7885.174NuwakotNSC
2015/04/2523:2427.985.534SindhupalchowkNSC
2015/04/2523:1927.7785.834.1SindhupalchowkNSC
2015/04/2522:3127.885.294NuwakotNSC
2015/04/2522:1227.9285.645.3SindhupalchowkNSC
2015/04/2521:0227.9585.564.2SindhupalchowkNSC
2015/04/2520:3628.1485.164.4RasuwaNSC
2015/04/2520:2527.7385.95SindhupalchowkNSC
2015/04/2520:2127.686.094.5DolakhaNSC
2015/04/2520:0828.0585.254.1RasuwaNSC
2015/04/2519:5527.7385.94.7SindhupalchowkNSC
2015/04/2519:4727.6885.324.1KathmanduNSC
2015/04/2519:3827.7985.164.1NuwakotNSC/RSC
2015/04/2519:2127.6986.024.9DolakhaNSC
2015/04/2519:1528.185.24.7RasuwaNSC/RSC
2015/04/2518:2928.1684.715.5GorkhaNSC/RSC
2015/04/2518:2427.8286.054.5DolakhaNSC
2015/04/2518:022885.44.9NuwakotNSC/RSC
2015/04/2517:2628.1485.284.1RasuwaNSC/RSC
2015/04/2516:5027.9185.504.6SindhupalchowkNSC/RSC
2015/04/2516:2527.8685.854.0SindhupalchowkNSC/RSC
2015/04/2516:0827.8785.84.1SindhupalchowkNSC/RSC
2015/04/2515:2828.2985.164.6RasuwaNSC/RSC
2015/04/2515:152885.65.5SindhupalchowkNSC/RSC
2015/04/2514:4827.9185.335.3RasuwaNSC/RSC
2015/04/2514:4027.6585.635.7KabreNSC/RSC
2015/04/2514:1428.1884.955.2GorkhaNSC/RSC
2015/04/2514:0527.984.865.1DhadingNSC/RSC
2015/04/2514:0227.7885.845.2SindhupalchowkNSC/RSC
2015/04/2513:3227.9985.715.1TibetNSC
2015/04/2512:5328.285.755.3RasuwaNSC/RSC
2015/04/2512:4128.1385.655.7RasuwaNSC/RSC
2015/04/2512:3028.2884.726.6GorkhaNSC/RSC
2015/04/2512:2328.4185.805.5Sindhupalchowk/TibetNSC
2015/04/2511:5628.2484.757.6GorkhaN