Thursday, April 20, 2017

जनस्वास्थ्यमा किन यस्तो खेलवाड ?

न झुक्किनुहोस ! यो कुहिरो लागेको होइन। गौशाला चोकबाट चाबहिल तिर जादाको बाटोमा धुलोले धपक्कै ढाकेको दृश्य हो यो ।गौशाला लगायत राजधानीको बिभिन्न भागमा मेलम्ची खानेपानी तथा सडक विस्तारको कार्यले गर्दा यस्तो धुलोले कुहिरो मण्डल बनेका छन् राजधानीका प्रायः सबै स्थानहरु। केहि बर्ष अगाडी सम्म हिले सडकले वाक्क दिक्क भएका राजधानी बाशिहरु अहिले धुलोले पिडित भएका छन्। जसरी पुरा राजधानीलाई धुलोको कुहिरोले ढपक्क ढाकेको छ त्यसरी नै राजधानी बासीको छाती भित्र यस्तै धुलोको कुहिरोले नाढाकेको होला भन्न सकिदैन। अतः सावधान ! होसियार ! राजधानीको यो धुलोले राजधानी बासीको स्वास्थ्यमा दिर्घकालिन असरपर्ने कुरो चाँही पक्का छ।  बिशेष श्वास प्रश्वास, फोक्सो तथा छाती सम्बन्धि रोगबाट ग्रसित राजधानी बासीको लस्कर देखिने छन् केहि समय पछी यहिकै बिभिन्न हस्पिटल, नर्सिङ्घहोम र क्लिनिकहरुमा पनि । जसरी जापानको होरोसिमा र नागासाकीमा अमेरिकाले दोस्रो बिश्व युद्धमा खसालेको एटमबमको असर अहिले सम्म पनि देखिरहेको नै छ। त्यस्तै अहिलेको राजधानीको धुलोको असर राजधानी बासीको स्वास्थ्यमा केहि समय पछिबाट दिर्घकाल सम्म देखा नपर्ला भन्न सकिदैन । हुनत अहिलेनै केहि राजधानी बासीहरुमा श्वास प्रश्वास तथा फोक्सो सम्बन्धि रोगहरु देखा पर्न थालिसकेको छ। अझ यसको प्रष्ट र बिकराल असर केहि
समय पछी देखा पर्न थाल्छ।  अहिले राजधानी लगायतको स्थानहरुमा वातावरण प्रदुषण सम्बन्धमा अध्ययन अनुसन्धान गरिरहेको विशेषज्ञ, गैरसरकारी संस्थाहरु समेतले आफ्नो प्रतिवेदनमा अहिले राजधानीको प्रायः सबै स्थानहरुमा हिड्डुल
समेत गर्नुलाई स्वास्थ्यको दृष्टिकोणले पूर्ण रुपमा अयोग्य भनि भनेको छ। वातावारणमा हाम्रो आँखाले देख्न नसकिने धुलाको कणहरु राष्ट्रिय तथा अन्तराष्ट्रिय मापदण्ड भन्दा निकै धेरै (खतराको बिन्दु भन्दा पनि बढी) रहेको छ। यस्तो अवस्थामा हिड्डुल वा खेलकुद गर्न पूर्णतः निषेध गरिएको छ भने हामीले श्वास प्रश्वास गर्ने हावामा समेत निकै धेरै मात्रामा यस्ता धुलोका कणहरु मिसिएकोले अहिले हामीले गर्ने श्वास प्रश्वास समेत हामीलाई खतरनाक हुनसक्छ। यस्तो अवस्थामा समेत सम्बन्धित निकाय निष्कृय छ। जनस्वास्थ्यको लागि यस्तो खतरनाक स्थितिमा समेत  सरकार सँग कुनै उपाय तथा कार्य योजना छैन। अब यहि पाराले त् नागरिकहरु सबै दिर्घरोगी भैसकेपछि मात्रै धुलो नियन्त्रण गर्ने कार्यक्रम आउन सक्छ। 
अतः जय पशुपतिनाथ ! भन्दै, यो हाम्रो पशुपतिनाथले रक्षा गरेको देशलाई, फेरी अब यस्तो डरलाग्दो प्रदुषित वातावरणीय समस्याबाट पनि जोगाऊ भन्दै उनै पशुपतिनाथको सरणमा जानु शिवाय अरु कुनै उपाय देखिदैन। नत्र यस्तो धुलाको कणहरुले पुरा काठमाडौँ खाल्डोलाई छोपेर संकट ग्रसित हुँदा केहि न केहि सुधारका कामहरु अवश्य भइसक्नु पर्ने थियो। खोई त् त्यो ? के जहिले पनि मरेपछि मात्रै ओखति ? कि के हो ? सचेत नागरिकहरुले आफै स्वविवेकले बुझ्नु र सचेत हुनु। 

जय स्वास्थ्य नेपाली जनता ! अनि जय नेपाल। 
हामी सबै नेपालीलाई स्वास्थ्य र दिर्घायु बनाऊ।     


Thursday, April 13, 2017

भयानक दुर्घटना र नियन्त्रण !

यहाँ मोटरसाइकल र कार दुर्घटना भएको केहि दृश्यहरुको फोटो यसै लेखको साथमा समावेस गरेको छु।  यस लेखमा दुर्घटनाको फोटो त्यसरी राख्नु खाली ओहो कस्तो डरलाग्दो दुर्घटना भएको रहेछ भनेर देखाउन मात्रै नभई दुर्घटना किन भयो, दुर्घटनामा के कति क्षति भयो, कसैलाई केहि भयो कि भन्ने कुराहरु बृस्तित रुपमा बुझाउन यो लेख तयार परेको हुँ ।
कुरो २०७३ चैत्र २७ गते एकाबिहानै (७:०० /७:१५) बजेको समय तिरको हो, बानेश्वर हाईटमा भएको यो दुर्घटना देख्दा ठुलै क्षति भएको जस्तो लाग्न सक्छ। यो दुर्घटना हुँदा फोटोमा देखिएकी केटीले कार चलाएर आएकी थिइन् भने हेल्मेट लगाएको केटाले मोटर साइकल चलाएर आएको थियो।  जहाँ दुर्घटना भयो त्यो स्थान मुख्य सडकमा भित्रि सडक जोडिएको ठिक मध्य भागमा भएको छ। यो कुरा राम्रो संग फोटो नियाल्दा बुझिन्छ।  सवारी चालकले नियमानुसार चलाउदा त्यसरी भित्रि बाटोबाट  मुख्य बाटोमा आउदा बिस्तारै दाया बाया हेरेर मात्रै मुख्य बाटोमा आफ्नो सवारीको साधनलाई लैजानु पर्छ, साथै दाया बायाबाट कुनै सवारीको साधन आएको नदेखिने अवस्था छ भने हर्न बजाउनु पर्छ र क्लिएर भए मात्रै बिस्तारै मुख्य बाटोमा लैजान सकिन्छ। यो भयो
ट्राफिक नियम। तर दुर्घटना भएको फोटो नियाल्दा उल्लेख गरिएझै ट्राफिक नियमको पालन भएको देखिदैन।

अहिले जो कोहिले सजिलै सवारी चालक अनुमति पत्र पाउन सक्छन, एजेन्ट अझ भनौ दलालको सहयोगमा। केहि रकम खर्च गरेको भरमा दलालहरुले घरैमा सवारी चालक अनुमति पत्र उपलब्ध गरिदिने सुविधा प्रदान गर्ने भएकाले राम्रोसँग ट्राफिक नियमको ज्ञान नभएका तथा राम्ररी सवारी साधन चलाउन नसक्नेहरुले समेत यस्ता दलालहरुको सहयोगमा सवारी चलाउने अनुमति पत्र लिएर निर्धक्कसँग चलाउने भएका छन्अ।  यस्ता चालकहरुको कारण पनि हिजोआज बढी सवारी दुर्घटना भैरहेको छ।
यहाँ देखिएको दुर्घटनाको फोटो बानेश्वर हाई ट मा भएको दुर्घटनाको भयो। त्यस्तै केहि समय पहिले माछापोखरी चोकमा पनि दुर्घटना भएको थियो, त्यहाँ मोटरसाइकलमा सवार  दुबैको मृत्यु भएको थियो। यस्ता थुप्रै दुर्घटनाहरु
भएका छन्। जुन ट्राफिक नियमको अल्पज्ञानको कारण नै दुर्घटना भएको छ। अतः सम्पन्धितहरु सबै जस्तै, सवारी चालक, यात्रु, ट्राफिक प्रहरी, सवारी चालक अनुमति पत्र वितरण गर्ने निकाय तथा सम्बन्धित सरकारी निकायका अधिकारी सबैले आफ्नो जिम्मेवारी बोध गरि सोहि अनुसार गर्ने गराउने तथा त्यस सम्बन्धमा सुसूचित गराउने हो भने अहिले भैरहेको दुर्घटनाको संख्यालाई नै केही घटाउन सकिन्थ्यो। अतः सम्बन्धित सबैले यसतर्फ समेत विचार गरिदिने हो भने अवश्य अहिले भैरहेको जनधनको क्षतिमा सुधार हुने थियो।